Odznaka rozpoznawcza JW AGAT
Pomysłodawcą utworzenia jednostki wojskowej był gen. dyw. Bogusław Pacek, doradca Ministra Obrony Narodowej Bogdana Klicha, były Komendant Główny Żandarmerii Wojskowej i twórca trzech Oddziałów Specjalnych Żandarmerii Wojskowej (w Warszawie, w Mińsku Mazowieckim i w Gliwicach).Formowanie Jednostki Wojskowej AGAT rozpoczęto na mocy Decyzji Ministra Obrony Narodowej p. Bogdana Klicha nr PF–62/Org./SSG/ZOiU-P1 z dnia 18 marca 2011r. Rozkazem Dowódcy Wojsk Specjalnych gen. bryg. Piotra Patalonga na początku kwietnia 2011r. został powołany zespół organizacyjny do sformowania jednostki. W skład zespołu weszli wytypowani oficerowie Dowództwa Wojsk Specjalnych z płk Berdychowskim jako szefem zespołu, który później (16 maja 2011 roku) został wyznaczony na stanowisko dowódcy jednostki. Jednostkę sformowano w oparciu o zasoby etatowe rozformowanego OSŻW w Gliwicach. Oficjalny termin sformowania Jednostki to 30 czerwca 2011r.
Z dniem 1 lipca 2011r. jednostka rozpoczęła funkcjonowanie w strukturach Wojsk Specjalnych. JW AGAT przejęła i kultywuje dziedzictwo tradycji Oddziału Dywersji Bojowej Agat (1943-1944). Patronem jednostki został gen. dyw. Stefan Rowecki “Grot”. 5 lipca 2012r. JW AGAT otrzymała sztandar. Rodzicami chrzestnymi sztandaru zostali Marta Potasińska, wdowa po tragicznie zmarłym Dowódcy Wojsk Specjalnych gen. broni Włodzimierzu Potasińskim i Stefan Mielczarski, wnuk generała Stefana “Grota” Roweckiego. Żołnierze JW 3940 przechodzą szkolenia w różnych warunkach terenowych. Górskie w Alpach francuskich, przetrwania w Gujanie Francuskiej, spadochronowe, wysokościowe, snajperskie, pirotechniczne i wiele innych.
Jednostka o charakterze powietrznodesantowym przeznaczona jest do działań dywersyjnych i prowadzenia operacji na tyłach ugrupowań przeciwnika, może prowadzić również zadania zaczepne i mające na celu spowolnienie sił przeciwnika. Przeznaczona jest do realizacji zadań zapewniających wsparcie bojowe (kinetyczne) operacji specjalnych prowadzonych przez wojska specjalne, a także wykonywania akcji bezpośrednich na tyłach i w ugrupowaniu przeciwnika na wskazane cele. Ponadto może prowadzić operacje przeciwterrorystyczne, przeciwpartyzanckie i ochrony krytycznej infrastruktury państwa.
Jednostka swoją strukturą oraz przeznaczeniem jest odpowiednikiem 75. pułku Ranger (75th Rangers Regiment) oraz brytyjskiego Special Forces Support Group (SFSG). W praktyce zakłada się, że jednostka będzie w przyszłości najbardziej intensywnie eksploatowaną formacją wojsk specjalnych, obecną we wszystkich operacjach i najsilniej nasyconą bronią maszynową i przeciwpancerną.
Nazwa, tradycja i symbolika jednostki AGAT została przypisana do formacji po konsultacjach z weteranami Armii Krajowej. Nazwa pochodzi od kryptonimu oddziału dywersji bojowej Kedywu (Kierownictwa Dywersji) Komendy Głównej Armii Krajowej – Agat (Anty-Gestapo), którego nazwę w styczniu 1944 r. zmieniono na nazwę Pegaz (Przeciw-Gestapo).
Proces uzyskiwania zdolności bojowej tego typu jednostki jest procesem mozolnym i rozłożonym w czasie, jeśli chodzi o JWA – zaplanowano że do końca 2012 roku zdolność bojową osiągnie Grupa Szturmowa „A”, Grupa Szturmowa „B” wstępną gotowość w 2013 roku i całkowitą w 2015 roku, Grupa Szturmowa „C” ma osiągnąć całkowitą zdolność bojową w 2016 roku. Aby jednostka mogła równać się z najlepszymi jednostkami specjalnymi w kraju i na świecie, bierze udział w ćwiczeniach z jednostkami specjalnymi innych krajów NATO – a najczęściej z żołnierzami Stanów Zjednoczonych.
Oznaka rozpoznawcza Jednostki Wojskowej Agat. Ma ona kształt tarczy w kolorze zielonym ze skośnie przebiegającym czarnym polem. Barwy oddają charakter środowiska w którym działa jednostka. Czarna symbolizuje operacje przeciw terrorystyczne oraz działania w terenie zurbanizowanym. Zielona symbolizuje działania specjalne w terenie lesistym i otwartym. Orzeł nawiązuje do godła narodowego, który w szponach trzyma odznakę Grup Szturmowych Szarych Szeregów Armii Krajowej z okresu II wojny światowej. Oznaka noszona jest przez wszystkich żołnierzy JW AGAT, którzy pomyślnie ukończyli kurs podstawowy oraz specjalistyczne szkolenie bojowe, na lewym rękawie munduru polowego oraz wyjściowego.
płk Sławomir Berdychowski (2011 – 13.X.2014)
płk dr Sławomir Drumowicz (13.X.2014 – 8.X.2018)
płk Artur Kozłowski (8.X.2018 – obecnie)